جایگاه ایران در بازار جهانی پسته

گیاه شناسی درخت پسته
با توجه به اهمیت بازار پسته لازم است در ابتدا درخت پسته از لحاظ گیاه شناسی مورد بررسی قرار گیرد.پسته یکی از محصولات مهم در تیره پسته سانان است. تیره پسته سانان با حدود 60 جنس و نزدیک به 600 گونه، تیره ای مهم در بین گیاهان می باشد. پسته به صورت خودرو در شمال شرقی ایران و آسیای مرکزی و افغانستان وجود دارد.

پسته گیاهی دو پایه است و از نظر گیاه شناسی میوه پسته در ردیف میوه های شفت طبقه بندی می شود. درخت پسته دارای مرکب شانه ای است و هر برگ یک جوانه جانبی را در بر می گیرد. اکثر جوانه های جانبی به گل آذین اولیه مبدل می شوند و یک محور اصلی را تشکیل می دهند که در سال بعد خوشه پسته را تولید می کنند. بنابراین خوشه های پسته به صورت جانبی به روی شاخه یک ساله می شوند.

ارقام مختلف پسته

جایگاه پسته در بین محصولات کشاورزی
در میان محصولات صادراتی بخش کشاورزی، پسته یا همان طلای سبز از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا ایران یکی از کشورهای تولید و صادرکننده این محصول در سطح جهانی است و سهم عمده ای از تولید و سطح زیر کشت، میزان ارزش صادرات جهانی پسته به ایران اختصاص دارد.

گفتنی است که تولید پسته در ایران از دو ویژگی اساسی برخوردار است:

اولاً بر خلاف بسیاری از محصولات کشاورزی دیگر، پسته یک محصول تجاری بوده و به منظور خود مصرفی تولید نمی شود
ثانیاً محصولی استراتژیک نیست که حفظ و بقای آن به هر قیمتی لازم باشد
بنابراین موضوع اقتصادی بودن تصمیم گیری و ت گذاری های دولت در صنعت پسته از اهمیت دو چندانی برخوردار می گردد. از طرفی به دلیل شرایط مناسب اقلیمی، پسته ایران دارای مرغوبیت بالایی بوده و از نظر کیفیت در بین رقبای خود کم نظیر می باشد.

اما در ارتباط با روش های حمل پسته از باغ تا پایانه های فرآوری و توزیع داخلی و خارجی آن مطالعات کمی انجام شده است. شرایط حمل و نقل کالا طی مراحل رسیدن به دست مصرف کننده از جمله موارد موثر بر قیمت تمام شده کالا می باشد چرا که استفاده از روش و مسیرهای نابه‌جا سبب افزایش هزینه ها خواهد شد.

برای کاهش این هزینه ها نیاز به بهبود روش های بهره برداری از امکانات موجود و ارتقای سیستم های حمل و نقل می باشد. از سوی دیگر می توان گفت استفاده از مسیرهای حمل و نقل نامناسب، هزینه های حمل و نقل رو افزایش می دهد که این عامل، سبب کاهش حجم تجاری می شود.

جایگاه ایران در تولید، صادرات و فروش پسته
شواهد آماری نشان می دهد که عملکرد ایران در تولید پسته نسبت به عملکرد جهانی پایین تر آمده است. علاوه بر این قیمت پسته صادراتی کاهش یافته و سهم ایران از بازار جهانی این محصول هم به دلیل حضور کشور رقیب ایران یعنی آمریکا تنزل یافته است.

لذا با توجه به موقعیت گذشته ایران و شرایط کنونی، بررسی جایگاه کشور در تولید، صادرات و فروش پسته و نیز تبیین علل تنزل موقعیت کشور در زمینه های مورد اشاره ضروری است. بنابراین مطالعه عوامل موثر بر گسترش و بهبود تولید و توزیع محصول پسته با توجه به اهمیت این محصول می تواند موجب کاهش هزینه ها و همچنین بالا رفتن سرعت توزیع و کیفیت محصول شود و از حیث اقتصادی موجب سودآوری برای کشور و همچنین فعالان این حوزه می باشد. همچنین از لحاظ اجتماعی به دلیل افزایش میزان اشتغال در بخش کشاورزی منافعی در پی خواهد داشت.

ما در سایت پسته دون قصد داریم در طی سلسله مقالاتی به تولید و توزیع پسته در ایران پرداخته، متغیرهای موثر بر تولید مطلوب و فروش پسته را شناسایی کرده و پیشنهاداتی کاربردی و پژوهشی شده در زمینه تولید و توزیع پسته ارائه دهیم.  مطالعات ما اگر چه حول محور باغات پسته استان کرمان بررسی و ارزیابی گردیده است، اما قابل تعمیم به تمام کشور می باشد.

استان کرمان هم به این دلیل انتخاب شده است که به عنوان بزرگترین قطب تولید کننده پسته در ایران و جهان با 212 هزار هکتار باغ بارور و بیش از 100 هزار تن تولید سالانه، بیشترین میزان سطح زیر کشت و تولید پسته را به خود اختصاص داده است.